Ilość wody w organizmie człowieka
Jako, że woda jest jednym z podstawowych składników ciała człowieka (60-70 procent wody w organizmie ) i opowiada za wiele kluczowych funkcji w organizmie, to jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek organizmu, a więc jest niezbędna do życia – jakiekolwiek jej niedobory zakłócają działanie wielu ważnych procesów i mają bardzo negatywny wpływ na zdrowie.
Rola wody w organizmie człowieka
Rola wody w organizmie to przede wszystkim regulacja temperatury ciała, transport składników odżywczych i wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii (oczyszczanie organizmu z toksyn) – woda opowiada także za regulację ciśnienia tętniczego, transport hormonów i enzymów, oraz umożliwia działanie enzymów trawiennych i wchłanianie składników pokarmowych w jelitach.
Woda pita regularnie i w odpowiednich ilościach ma bardzo pozytywne działanie na organizm, m.in. nadaje skórze młody i zdrowy wygląd, wspomaga odchudzanie, przyśpiesza metabolizm, oczyszcza organizm z toksyn i innych szkodliwych substancji, poprawia koncentrację i zdolności umysłowe, reguluje temperaturę ciała, uśmierza ból (szczególnie głowy), zapobiega zaparciom, oraz pomaga utrzymać ciążę, a także chroni przed chorobami nerek i nowotworami pęcherza i jelit.
Zapotrzebowanie organizmu na wodę i skutki jej niedoboru
W związku z tym, że woda jest niezbędna dla organizmu i zachowania dobrego zdrowia, należy dbać o utrzymanie jej prawidłowego poziomu w organizmie – według lekarzy i dietetyków, należy dostarczać do organizmu przynajmniej 2 litry płynów dziennie. Należy jednak zaznaczyć, że większość potrzebnej organizmowi wody dostarczamy wraz z pożywieniem, głównie w postaci warzyw i owoców, które w większości składają się właśnie z wody, ale także w postaci mięsa i ryb, czy nawet pieczywa, a kolejne porcje tej substancji trafiają do organizmu w postaci przeróżnych herbat, kaw, soków i napojów, oraz mleka i zup – zatem wlewanie w siebie dodatkowych litrów wody nie jest obowiązkowe (w większości przypadków), ale może pozytywnie wpłynąć na zdrowie, jednak pod warunkiem, że będzie to woda mineralna, bogata w niezbędne minerały, a nie woda źródlana, która zazwyczaj nie różni się od zwykłej kranówki.
Należy dodać, że część osób potrzebuje większych ilości wody, niż zalecane 2 litry dziennie, szczególnie sportowcy (nawet 4-5 litry dziennie) i osoby bardziej aktywne lub pracujące fizycznie, oraz osoby chore, szczególnie w przypadku gorączki, biegunki lub wymiotów – większe zapotrzebowanie na wodę występuje także podczas intensywnego wysiłku fizycznego lub podczas przebywania w wysokich temperaturach (np. w okresie lata). Zapotrzebowanie na wodę zależy zatem od wykonywanej pracy i aktywności fizycznej, oraz temperatury otoczenia i stanu zdrowia – w związku z tym, ciężko ustalić indywidualne zapotrzebowanie na wodę, należy zatem polegać na zdrowym rozsądku. Należy zaznaczyć, że obowiązkowo należy pić gdy pojawi się pragnienie, bowiem jest ono sygnałem większego niedoboru wody w organizmie i postępującego odwodnienia.
Skutki niedoboru wody w organizmie – odwodnienie
Dostarczanie do organizmu odpowiednich ilości wody jest w niektórych przypadkach bardziej istotne, niż w pozostałych, szczególnie podczas uprawiania wymagającego sportu lub innej intensywnej aktywności fizycznej, czy też podczas przebywania w bardzo niekorzystnych warunkach atmosferycznych (tzn. w bardzo wysokich temperaturach) – w takich sytuacjach, w wyniku pocenia organizm szybko traci wodę, co może doprowadzić do niewielkiego odwodnienia i związanych z tym negatywnych skutków ubocznych, w tym bólów i zawrotów głowy, przegrzania ciała, oraz znacznego osłabienia, zmęczenia i obniżenia wydolności organizmu (dlatego sportowcy muszą stale nawadniać organizm) – należy zaznaczyć, że są to efekty utraty zaledwie kilku proc. wody z organizmu. Stan ten jednak nie zagraża zdrowiu (w przypadku zdrowych osób), oczywiście pod warunkiem, że poziom wody w organizmie zostanie w miarę szybko uzupełniony.
Natomiast w przypadku utraty sporej ilości wody z organizmu (ubytek wody na poziomie 10-15 proc. masy ciała), dochodzi do znacznego odwodnienia, czyli stanu, w którym zawartość wody w organizmie spada poniżej wartości niezbędnej do jego prawidłowego funkcjonowania, czyli stanu zagrażającego życiu, szczególnie niebezpiecznego w przypadku niemowląt, małych dzieci, oraz osób starszych – objawy odwodnienia to delirium, drgawki, obrzęk języka, problemy z mówieniem, utrata przytomności, oraz zaburzenia świadomości i kontroli postępowania. Z kolei w przypadku utraty znacznej ilości wody z organizmu (ubytek wody powyżej 15 proc. masy ciała), dochodzi do ciężkiego odwodnienia, które nieleczone prowadzi do śmierci w ciągu 5-6 dni.
Do najczęściej spotykanych przyczyn odwodnienia należą biegunka i wymioty, oraz przyjmowanie niedostatecznej ilości płynów podczas intensywnego wysiłku fizycznego, lub podczas choroby przebiegającej z podwyższoną temperaturą ciała, oraz picie niewielkich ilości wody przez pacjentów zażywających leki moczopędne.
Woda z kranu – bezpieczna, czy nie?
Powszechnie uważa się wodę z kranu za wodę słabej jakości i nie nadającą się do bezpośredniego spożycia – obawy te wynikają z przeszłości, kiedy to jakość wody pozostawiała wiele do życzenia, jednak współcześnie sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Dzięki szerokim inwestycjom w miejskich wodociągach, zastosowaniu nowoczesnych technologii oczyszczania wody, regularnym monitoringom jej jakości, oraz przepisom i normom narzuconym przez UE, jakość wody w kranach jest bardzo dobra, nie mówiąc już o tym, że jest zupełnie bezpieczna bakteriologicznie (jej gotowanie nie ma większego sensu).
Problemem wody z kranu są czasami jej walory użytkowe, czyli smak, barwa i zapach – choć zazwyczaj wodzie z kranu nie można niczego zarzucić, szczególnie tej w miastach, to woda w mniejszych miastach i wsiach może się nieco różnić, co jest najczęściej spowodowane procesem uzdatniania wody lub jej transportem wodociągami. Należy jednak dodać, że zarówno smak, jak i barwa i zapach wody, nie mają wpływu na jej jakość i bezpieczeństwo jej picia.
Wody butelkowane – woda źródlana, mineralna, stołowa, oraz lecznicza
Wody butelkowane to wody podziemne o naturalnym składzie mineralnym, w których nie stwierdzono żadnych składników chemicznych i mikroorganizmów, które mogłyby wskazywać na kontakt wody z zanieczyszczeniami. Wody butelkowane dzielą się na wody źródlane, mineralne, oraz stołowe.
Wody butelkowane dzieli się także ze względu na stopień mineralizacji, czyli ogólnej zawartości składników mineralnych, a więc na wody bardzo niskozmineralizowane (poniżej 50 mg/l), nisko zmineralizowane (50-500 mg/l), średnio zmineralizowane (500-1500 mg/l), oraz wysoko zmineralizowane (powyżej 1500 mg/l) – największą grupę stanowią wody o niskiej i średniej mineralizacji, czyli o składzie odpowiadającym potrzebom większości osób.
Wody butelkowane dzielą się również na gazowane i niegazowane. Choć dietetycy zalecają zazwyczaj picie wody niegazowanej, to warto wiedzieć, że zawarty w wodzie gazowanej dwutlenek węgla wykazuje działanie bakteriostatyczne (tzn. hamuje rozwój bakterii i poprawia trwałość wody), a poza tym świetnie orzeźwia i poprawia smak wody, zatem jest lepszym wyborem – wody gazowanej powinny jednak unikać osoby cierpiące na nadkwasotę, chorobę wrzodową żołądka lub z problemami gardła i krtani.
Wody butelkowane uważane są powszechnie za bezpieczniejsze i zdrowsze od wody z kranu, tymczasem większość wód butelkowanych to najzwyklejsza kranówka, tyle że dużo droższa – wody butelkowane pochodzą bowiem ze studni głębinowych, podobnie jak woda z kranu, a spora część z nich napełniana jest wprost z ujęć miejskich wodociągów, a nawet wprost z kranów. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich wód butelkowanych, jedynie zdecydowanej większości – według ekspertów, lepszą jakością od wody z kranu charakteryzuje się jedynie 15 proc. wód sprzedawanych na polskim rynku. Jakością porównywalną do kranówki charakteryzują się najczęściej wody źródlane, zdecydowanie rzadziej mineralne – zdrowsze od wody z kranu są zatem jedynie wody mineralne i to tylko te o odpowiedniej ilości minerałów.
Woda źródlana
Woda źródlana to woda niskozmineralizowana, o składzie mineralnym i właściwościach odpowiednich do częstego i stałego spożycia – oznacza to, że wodę źródlaną można pić bez ograniczeń, w odróżnieniu od wody mineralnej, która ze względu na wysoką zawartość niektórych minerałów nie nadaje się do stałego spożycia w większych ilościach lub przez niektóre osoby. Należy dodać, że ze względu na niską zawartość składników mineralnych, wody źródlane nie mają żadnych właściwości zdrowotnych i niewiele się różnią od zwykłej wody z kranu, a często zdarza się, że są identyczne, wbrew temu co twierdzą ich producenci – zatem o ile kupno wody gazowanej ma sens ze względu na to, iż świetnie gasi pragnienie i lepiej smakuje od wody z kranu, to kupno wody niegazowanej, szczególnie takiej za kilka złotych, pozbawione jest większego sensu.
Woda mineralna
Najzdrowsza i jedyna warta uwagi jest woda mineralna, czyli woda podziemna naturalnego pochodzenia, charakteryzująca się bardzo zróżnicowaną i wysoką zawartością cennych dla organizmu składników mineralnych – w wodzie mineralnej znajduje się nawet 70 różnych pierwiastków, przede wszystkim magnez i wapń, ale także potas i sód, oraz siarczany, wodorowęglany, chlorki, fluorki i jodki (występują one w postaci zjonizowanej, w związku z czym są lepiej przyswajalne przez organizm). O właściwościach zdrowotnych wody mineralnej decyduje przede wszystkim stężenie najważniejszych składników mineralnych, a w dalszej kolejności ogólna zawartość wszystkich minerałów (przynajmniej jeden składnik powinien znajdować się w ilości profilaktyczno-zdrowotnej i mieć pozytywny wpływ na nasze zdrowie) – warto zapamiętać, że prawdziwa woda mineralna powinna zawierać co najmniej 1000 g składników mineralnych w 1 litrze, oraz co najmniej 50 mg magnezu i 150 mg wapnia. Należy dodać, że wody mineralne wysoko zmineralizowane (powyżej 1500 mg/l) nie są odpowiednie do stałego spożycia w większych ilościach.
Woda stołowa
Woda stołowa produkowana jest z wody źródlanej, zazwyczaj poprzez dodanie do niej wody mineralnej lub wybranych składników mineralnych – ma to na celu wzbogacenie wody źródlanej w potrzebne organizmowi składniki mineralne, najczęściej w magnez i wapń. Cechą wody stołowej jest to, że można kształtować jej skład w zależności od potrzeb grupy konsumentów, dla których ma być przeznaczona, a przeznaczona jest głównie dla osób pracujących w uciążliwych warunkach termicznych, oraz sportowców.
Woda lecznicza
Woda lecznicza to woda o bardzo wysokiej zawartości składników mineralnych (4000-24000 mg/l) lub innych składników, dzięki czemu wykazuje specyficzne właściwości farmakodynamiczne, czyli lecznicze, różne w zależności od źródła, z którego została pozyskana – woda z każdego źródła ma różny skład, a więc odmienne właściwości lecznicze. W zależności od zawartości składników mineralnych i ich wzajemnych proporcji, czyli źródła pozyskania wody, wody lecznicze pomagają w różnych chorobach i dolegliwościach, m.in. łagodzą dolegliwości żołądkowe i poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego, oraz pomagają usunąć z organizmu produkty przemiany materii i substancje toksyczne, a także poprawiają metabolizm i wspomagają leczenie niektórych chorób, np. nerek i cukrzycy. Choć istnieje wiele rodzajów wód leczniczych, to ze względu na małą wydajność większości źródeł (z których są pozyskiwane), w sprzedaży dostępnych jest tylko kilka z nich, np. Franciszek, Henryk, Jan, Józef, Słotwinka, Wielka Pieniawa, oraz Zuber.
Wody lecznicze mają silne działanie farmakodynamiczne (działają jak lekarstwo), dlatego nie są przeznaczone do regularnego picia, a więc nie nadają się do gaszenia pragnienia, gdyż mogą zaszkodzić w przypadku przedawkowania – w celach profilaktycznych powinny być stosowane według treści opakowania, a przy schorzeniach zgodnie z zaleceniami lekarza.