Procedura cewnikowania pęcherza moczowego jest częstym elementem codzienności w przypadku opieki nad chorym lub osobą starszą. To tak naprawdę jedna z podstawowych umiejętności sztuki pielęgniarskiej. Dowiedz się zatem, czym jest cewnik Foleya i jak nie popełnić błędów podczas jego stosowania w praktyce.
Kilka słów wstępu
Zanim przejdziemy dalej, trzeba na wstępie wyjaśnić, czym dokładnie jest cewnik Foleya. To tak naprawdę bardzo pomysłowe urządzenie, które składa się z cienkiej, elastycznej i w pełni sterylnej rurki zamontowanej u szyi pęcherza moczowego, a następnie wprowadzonej do jego środka w celu odprowadzenia moczu. Istotną cechą tego mechanizmu jest to, że może być pozostawiony w pęcherzu przez jakiś czas, dzięki czemu wymiana cewnika nie jest zbyt uciążliwym procesem. Dlatego urządzenie określane jest często jako cewnik stały.
Na końcu zaś znajduje się balonik, który jest wypełniony sterylną wodą albo solą fizjologiczną, aby zapobiec przypadkowemu usunięciu cewnika z pęcherza. Mocz spływa przez rurkę do balonika, który jest następnie opróżniany. Procedura obsługi cewnika nazywana jest – a jakże – cewnikowaniem.
Problemy cewki moczowej: kiedy stosować cewniki silikonowe?
W przypadku ludzi przewlekle chorych, sparaliżowanych od pasa w dół, osób starszych z niedowładem lub będących w śpiączce – założenie cewnika w celu odprowadzania moczu jest procedurą cokolwiek standardową. Wie o tym każda pielęgniarka lub pielęgniarz. Co więcej, z cewnika Foleya może korzystać sam pacjent, o ile spełni do tego warunki, oczywiście.
Mówiąc bardziej szczegółowo, zakładanie cewnika foleya jest konieczne przede wszystkim w tych sytuacjach, gdy występuje:
- zatrzymanie moczu albo tzw. wahanie oddawania moczu z pęcherza moczowego
- zbyt duży wysiłek podczas oddawaniu moczu
- zmniejszenia wielkości i siły strumienia moczu
- nieoczekiwanego zatrzymania strumienia przez cewkę moczową, prowadzącego do uczucia niepełnego opróżnienia
- ogólne dysfunkcje układu moczowego związane z układem nerwowym (na przykład po urazie kręgosłupa)
- problem z prostatą, w tym oczywiście rak
Ponadto cewniki Foleya stosowane są, gdy niezbędne jest monitorowanie wydalania moczu u pacjenta w stanie krytycznym lub po operacji. Istotną procedurą jest także pobranie próbki moczu do celów diagnostycznych. Cewnikowanie może mieć miejsce dość regularnie, a w niektórych przypadkach pacjenci muszą funkcjonować z tą procedurą do końca swoich dni.
Jak poprawnie czyścić i kiedy wymieniać cewnik Foleya
Użytkując cewniki wykonane z sylikonu, powinno się przede wszystkim wprowadzić rutynę obsługi. Balonik nie może być przepełniony, więc trzeba go regularnie opróżniać. Ponadto za każdym razem powinno się go dobrze przepłukać i sprawdzić pod kątem rozwoju bakterii czy grzybów. Jeśli na powierzchni balonika pojawią się dziwne naloty, trzeba będzie zainstalować zupełnie nowy balonik. To samo dotoczy rurek. One także powinny być skrupulatnie czyszczone z tych samych powodów, co balonik. Najlepiej robić to solą fizjologiczną.
Zdarza się również dosyć często, że proces zbiórki moczu jest utrudniony, ponieważ system uległ zbyt mocnemu wygięciu. To tak na prawdę ten sam mechanizm, który ma miejsce podczas złego funkcjonowania węża ogrodowego. Kiedy jest zgięty, lub gdy coś na niego naciska – pojawia się problem z ciekiem wody. Rurki w cewniku Foleya również podlegają zagięciom, tak więc trzeba je regularnie sprawdzać.
W zależności od składu chemicznego moczu, a więc i diety pacjenta, cewnik Foley może również ulec przytkaniu. Odetkanie go polega na dokładnym wyczyszczeniu. Jeśli się tego nie zrobi, może dojść do przecieku lub nawet uszkodzenia cewnika, o przykrej plamie moczu do sprzątnięcia już nie wspominając.
Warto tutaj wspomnieć, że czasami w cewniku można zobaczyć trochę krwi, w szczególności w miejscu, gdzie cewnik bezpośrednio styka się z układem dróg moczowych. Takie sytuacje zdarzają się najczęściej, gdy pacjent się porusza. Jest to normalne, lecz jeśli zauważy się niepokojąco dużo krwi lub osoba nosząca cewnik zacznie narzekać na ból – koniecznie trzeba skonsultować się z lekarzem. Dopiero potem należy kontynuować zakładanie cewnika foleya zgodnie z wytyczoną rutyną. Pamiętaj jednak, że całkowicie zużyty cewnik, jak wszystkie wyroby medyczne, musi ulec utylizacji.
Cewnik Foleya a infekcja w pęcherzu moczowym
Podczas stosowania cewnika może dojść do zakażeń dróg moczowych. Dlatego czyszczenie i w miarę regularna wymiana urządzenia są tak istotne. Poza tym powodem infekcji często jest brak odpowiedniej higieny podczas cewnikowania. Ważne jest, aby założeniu cewnika towarzyszyły dobrze umyte ręce dodatkowo wsparte rękawiczkami jednorazowego użytku. Aby jeszcze bardziej zapobiec ryzyku zakażeń, cewnik Foleya można wyposażyć w aktywne jony srebra. Zapobiegają one wytwarzaniu się i przyleganiu mikroustrojów do ścianek cewnika, a więc i ryzyko infekcji bakteryjnej jest przez to niższe. Tak zabezpieczony cewnik można używać nawet trzy miesiące, co jednak nie zwalnia z odpowiedzialności regularnych oględzin sprzętu.