Słodycze lubią chyba wszyscy… może z wyjątkiem dietetyków i lekarzy, którzy nieustannie zalecają całkowite zrezygnowanie z tych produktów – wynika to z tego, że zdecydowana większość słodyczy zawiera ogromną ilość cukrów prostych i innych szkodliwych substancji (jak tłuszcze trans), które negatywnie wpływają na zdrowie, a przede wszystkim na masę ciała, prowadząc do nadwagi. Ponadto, słodycze są praktycznie pozbawione wartościowych składników odżywczych – dostarczają więc jedynie puste kalorie. Oczywiście nie wszystkie słodycze są niezdrowe i bezwartościowe, choć zasadniczo, zdrowe słodycze nie istnieją – niektóre są po prostu mniej szkodliwe dla zdrowia od innych, choć należy zaznaczyć, że istnieją słodycze (jednak bardzo nieliczne), które ze względu na bogactwo cennych składników mają pewien pozytywny wpływ na organizm – oczywiście spożywane w umiarkowanych ilościach.
Spośród słodyczy, zdecydowanie najlepszym wyborem jest gorzka czekolada (dzięki bogactwie przeciwutleniaczy i niezbędnych minerałów), szczególnie taka z dużą zawartością kakao – warto także zwrócić uwagę na bakalie, czyli orzechy (w związku z bogactwem białka, oraz zdrowych tłuszczy) i suszone owoce (w związku z bogactwem błonnika, oraz witamin i minerałów).
Składniki niezdrowych słodyczy i ich szkodliwy wpływ na zdrowie
Powszechnie znany jest fakt, że cukier spożywany regularnie i w nadmiernych ilościach, jest jedną z najczęstszych przyczyn nadwagi i otyłości, oraz powiązanych z tym chorób, w tym cukrzycy, a także najpoważniejszym czynnikiem rozwoju próchnicy. Pomimo to, spożycie cukrów przez przeciętną osobę znacznie przekracza dopuszczalne dzienne normy, a co gorsza, stale się powiększa – jest to oczywiście wynikiem masowego dodawania cukrów do codziennej żywności, w związku z czym, trudno kontrolować ich spożycie, lub wykluczyć je z diety, gdyż są praktycznie wszędzie. Najlepszym zobrazowaniem tej sytuacji jest fakt, że przeciętny konsument (w UE) dostarcza sobie nawet do 12 razy więcej cukru, niż wynosi zalecana dzienna dawka. Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), bezpieczna dzienna dawka cukru to około 70 g dla mężczyzn i 50 g dla kobiet. Nadmierna podaż cukru w codziennej diecie to oczywiście w największym stopniu zasługa słodyczy. Choć większość wymienionych w tym artykule zdrowych słodyczy zawiera cukier, to jednak w mniejszej ilości od reszty słodyczy – zdrowe słodycze są dodatkowo pełne wartościowych składników odżywczych, w odróżnieniu od pozostałych słodyczy, zawierających jedynie puste kalorie.
Wysoka zawartość cukru w słodyczach, oprócz konsekwencji zdrowotnych ma także inne negatywne skutki – cukry proste znane są z tego, że błyskawicznie podnoszą poziom glukozy we krwi i równie szybko są spalane przez organizm, dlatego też nie zaspokoją apetytu, więc krótko po ich zjedzeniu pojawia się głód – pomimo ich wysokiej kaloryczności.
Powszechnie uważa się, że jedynymi szkodliwymi substancjami występującymi w słodyczach są cukry proste, jednak jest inaczej – wiele słodyczy zawiera także spore ilości utwardzonych olei roślinnych, czyli tłuszczów trans, uważanych przez dietetyków i lekarzy za śmiertelne zagrożenie dla zdrowia, wywołujących szereg poważnych schorzeń, takich jak choroby serca i układu krążenia, nowotwory, cukrzycę, oraz nadwagę i otyłość. Tłuszcze te są dodawane do większości słodyczy, w mniejszej lub większej ilości – najwięcej jest ich w batonach i tanich czekoladach (w których zdrowe kakao jest zastępowane szkodliwymi dodatkami, m.in. tłuszczami trans), oraz różnych ciastach i ciasteczkach. Zdrowe słodycze, wymienione w tym artykule, praktycznie pozbawione są tej szkodliwej substancji.
Składniki zdrowych słodyczy
Zdrowe słodycze charakteryzują się wysoką zawartością wartościowych składników odżywczych i pokarmowych, takich jak błonnik pokarmowy (bakalie, ciasteczka owsiane), białko (orzechy, sezamki) i nienasycone kwasy tłuszczowe (orzechy), oraz witaminy i minerały (bakalie, chałwy, gorzkie czekolady), a także przeciwutleniacze (gorzkie czekolady, suszone owoce) – choć niektóre ze zdrowych słodyczy nie zawierają wartościowych składników (ciasteczka korzenne) lub zawierają je w niewielkich ilościach (czekolady mleczne, lody i sorbety), to jednak mają niską zawartość cukru lub stosunkowo niską kaloryczność lub wysoką pożywność.
Lista zdrowych słodyczy
Do zdrowych słodyczy lub też mało szkodliwych, zalicza się m.in. bakalie (czyli migdały i orzechy, oraz rodzynki i inne suszone owoce), chałwę, sezamki, ciasteczka korzenne i owsiane, oraz czekolady (gorzkie, deserowe i mleczne), a także lody i sorbety – zaznaczmy, że ze względu na wysoką kaloryczność większości tych produktów, mają one pozytywny wpływ wyłącznie spożywane w umiarkowanych ilościach.
Bakalie – czyli migdały i inne orzechy, oraz rodzynki i inne suszone owoce
Bakalie, czyli orzechy i suszone owoce są znakomitą przekąską, nie tylko smaczną, ale też zdrową – suszone owoce są z natury słodkie, a więc świetnie zastępuje popularne słodycze, z kolei chrupiące orzechy to idealny zamiennik chipsów i innych przekąsek. Bakalie zawierają sporo białka i błonnika pokarmowego, nienasyconych kwasów tłuszczowych (tzw. zdrowych tłuszczy), oraz witamin i minerałów. Należy jednak pamiętać, że choć są zdrowe, smaczne i pożywne, to niestety także kaloryczne – w szczególności orzechy. Należy jednak dodać, że kaloryczność bakalii jest w pełni uzasadniona, bowiem wiąże się dużą koncentracją wartościowych składników odżywczych, a konkretnie białka i zdrowych tłuszczy, dlatego nie należy się ich obawiać, ale warto uważać z ich ilością. Według nas, bakalie to słodycze idealne.
W skład bakalii wchodzą wspomniane orzechy i suszone owoce, a konkretnie: migdały, nerkowce, orzechy włoskie, orzeszki piniowe i ziemne, oraz pistacje, a także daktyle, figi, kokos, morele, rodzynki i suszone śliwki. 100 g orzechów to około 550-670 kcal, a 100 g suszonych owoców to około 190-280 kcal, natomiast 100 g bakalii (mieszanki orzechów i suszonych owoców) to około 500 kcal.
Chałwa
Chałwa to przepyszna i w miarę zdrowa przekąska, otrzymywana przede wszystkim z sezamu (czasami z innych nasion oleistych), a konkretnie z miazgi sezamowej, bogatej w wiele witamin i minerałów, oraz w wysokowartościowe białko i zdrowe tłuszcze roślinne – stanowi ona około 50 proc. masy gotowego produktu. W skład chałwy wchodzą także różne substancje słodzące, stanowiące do 40 proc. masy gotowego produktu, takie jak: cukier, syrop glukozowo-fruktozowy i glukozowy, a w zależności od rodzaju chałwy również bakalie, oraz kakao. Do chałwy dodawane są ponadto różne sztuczne składniki, takie jak emulgatory i regulatory kwasowości. Najważniejszym i najzdrowszym składnikiem chałwy jest kwas linolowy, który skutecznie obniża poziom cholesterolu we krwi i zmniejsza ryzyko rozwoju chorób serca i układu krążenia.
Najlepsze, czyli najsmaczniejsze i najzdrowsze, są chałwy z dużą zawartością sezamu (ponad 50 proc. masy gotowego produktu), natomiast najgorsze (co nie oznacza, że są szkodliwe) są chałwy mające w składzie utwardzony tłuszcz roślinny, czyli większość chałw na polskim rynku – należy jednak zaznaczyć, że te niezdrowe tłuszcze występują w chałwach w niewielkiej ilości. Jako, że chałwa zawiera znaczne ilości węglowodanów i tłuszczu, to jest wysokokaloryczna, zatem nie należy przesadzać z jej ilością – co nie powinno być problemem, gdyż już po małym kawałku ma się dość. 100 g chałwy to ponad 500 kcal.
Ciasteczka korzenne i owsiane, oraz sezamki
Ciasteczka korzenne i owsiane, oraz sezamki to pożywne i , a przy tym mało kaloryczne (szczególnie te domowe) – są doskonałą alternatywą dla większości tradycyjnych słodyczy. Choć nie są to wyżyny zdrowej żywności, to jednak są o niebo lepszym wyborem, niż popularne batoniki czekoladowe, czy kruche ciasteczka, pełne cukru i szkodliwych tłuszczy.
Szczególnie cenione są ciasteczka owsiane, a to dlatego, że owies i jego przetwory należą do najbogatszych w składniki odżywcze zbóż – są bogate w białko, nienasycone kwasy tłuszczowe, węglowodany złożone i błonnik pokarmowy, oraz witaminy i minerały, czyli we wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ciasteczka owsiane mają także niski indeks glikemiczny i dużą wartość odżywczą, a przy tym niewiele kalorii. Ze względu na bogactwo składników odżywczych, ciasteczka owsiane powinny być koniecznym elementem diety amatorów aktywnego trybu życia i sportowców. Warto wiedzieć, że choć na sklepowych półkach znajduję się mnóstwo owsianych ciasteczek i batoników, to większość z nich to zwyczajne, kaloryczne słodycze (co jest zasługą całej masy niepotrzebnych dodatków) – dlatego też, należy dokładnie czytać etykiety i unikać kalorycznych produktów osianych, bogatych w cukier, czekoladę i inne słodkie dodatki. 100 g ciasteczek owsianych (tych bez kalorycznych dodatków) to ponad 300 kcal.
Natomiast ciasteczka korzenne, choć nie są specjalnie bogate w składniki odżywcze, to jednak są mało kaloryczne (w porównaniu do innych słodyczy) i w miarę pożywne, a przy tym są tak aromatyczne, chrupiące i wyjątkowe w smaku, że trudno im się oprzeć. 100 g ciasteczek korzennych to około 300 kcal.
Sezamki otrzymane są z prażonych ziaren sezamu, miodu, oraz cukru, w związku z czym są dość kaloryczne, ale zawierają także sporo witamin i minerałów, oraz wysokowartościowego białka i nienasyconych kwasów tłuszczowych, a przy tym nie podnoszą drastycznie poziomu cukru we krwi. 100 g sezamek to ponad 500 kcal.
